Ketidakhadaman merupakan salah satu masalah kesihatan yang sering dialami oleh ternakan ruminan, seperti lembu, kambing, dan biri-biri. Masalah ini berpunca daripada gangguan pada sistem pencernaan yang boleh menyebabkan pelbagai komplikasi kesihatan dan menjejaskan produktiviti ternakan. Berdasarkan rajah yang dilampirkan, terdapat beberapa punca utama yang menyumbang kepada ketidakhadaman, serta langkah pencegahan dan rawatan yang boleh diambil.
________________________________________
Punca-Punca Ketidakhadaman
1. Retikuloperitonitis Traumatis (Traumatic Reticuloperitonitis)
Keadaan ini berlaku apabila ternakan menelan objek tajam seperti paku atau dawai, yang mencederakan retikulum (bahagian kedua perut ruminan). Objek ini boleh menyebabkan keradangan serius dan kesakitan.
Penyelesaian:
o Gunakan magnet retikulum untuk menangkap objek logam.
o Elakkan ternakan daripada memakan makanan tercemar dengan logam atau bahan asing.
2. Masalah Saraf Gastrointestinal (GIT)
Gangguan saraf yang mengawal pergerakan usus boleh menyebabkan masalah pencernaan. Keadaan ini biasanya berpunca daripada tekanan atau penyakit saraf.
Penyelesaian:
o Elakkan tekanan kepada ternakan.
o Rawatan simptomatik di bawah pengawasan veterinar.
3. Sumbatan
Sumbatan pada esofagus atau saluran usus boleh berlaku akibat makanan yang tidak dikunyah dengan betul atau objek asing. Ini menghalang aliran makanan dan menyebabkan ketidakhadaman.
Penyelesaian:
o Berikan makanan berserat yang mudah dihadam.
o Rawatan mekanikal seperti penggunaan trocar untuk membebaskan sumbatan.
4. Kembung (Bloat)
Pengumpulan gas yang berlebihan dalam rumen adalah salah satu masalah utama dalam ternakan. Ia boleh disebabkan oleh pemakanan makanan legum berlebihan atau ketidakseimbangan diet.
Penyelesaian:
o Gunakan antifoam untuk mengurangkan gas.
o Pastikan diet seimbang dengan jumlah serat yang mencukupi.
5. Keradangan Rumen (Ruminitis)
Keradangan pada rumen sering disebabkan oleh perubahan diet secara mendadak, seperti pemberian bijirin berlebihan tanpa serat yang mencukupi.
Penyelesaian:
o Perkenalkan perubahan diet secara perlahan.
o Berikan probiotik untuk memulihkan flora rumen.
6. Muatan Bijirin (Asidosis)
Asidosis berlaku apabila ternakan diberikan bijirin atau makanan pekat secara berlebihan, yang mengurangkan pH rumen dan menyebabkan ketidakseimbangan bakteria.
Penyelesaian:
o Pastikan diet mempunyai nisbah bijirin dan serat yang seimbang.
o Berikan buffer seperti bikarbonat untuk menstabilkan pH rumen.
7. Ketidakaktifan Bakteria Rumen
Bakteria dalam rumen memainkan peranan penting dalam mencerna serat. Ketidakhadaman berlaku apabila populasi bakteria terganggu akibat diet yang tidak sesuai atau rawatan antibiotik berlebihan.
Penyelesaian:
o Gunakan probiotik untuk mengembalikan keseimbangan mikroflora.
o Kurangkan penggunaan antibiotik secara tidak terkawal.
________________________________________
Langkah Pencegahan
• Penyediaan Diet Seimbang: Pastikan diet ternakan mengandungi campuran serat kasar, bijirin, dan suplemen nutrisi yang sesuai.
• Pengurusan Pemakanan: Perkenalkan perubahan diet secara beransur-ansur untuk mengelakkan kejutan pada sistem pencernaan.
• Kebersihan: Pastikan makanan dan air bersih daripada pencemaran yang boleh menyebabkan masalah pencernaan.
• Pemeriksaan Berkala: Lakukan pemeriksaan kesihatan secara berkala untuk mengenal pasti tanda awal masalah pencernaan.
________________________________________
Rumusan
Masalah ketidakhadaman boleh menjejaskan kesihatan dan produktiviti ternakan jika tidak ditangani dengan segera. Memahami punca-punca utama dan mengambil langkah pencegahan adalah kunci untuk mengelakkan masalah ini. Pengurusan diet yang baik, penjagaan kebersihan, dan pemantauan kesihatan secara berkala adalah elemen penting dalam memastikan ternakan kekal sihat dan produktif.
