Cirit-birit pada ruminan seperti lembu, kambing, dan biri-biri adalah masalah kesihatan yang biasa berlaku dan boleh menyebabkan kerugian ekonomi yang besar dalam pengeluaran ternakan. Keadaan ini boleh menyebabkan kerapnya pembuangan tinja yang berair, dehidrasi, lemah, dan pengurangan produktiviti.

Dengan memahami faktor-faktor yang menyumbang kepada cirit-birit, cara merawat, dan langkah-langkah pencegahan sangatlah penting supaya pengurusan dan kawalan yang dibuat akan lebih berkesan.

1. Faktor penyumbang kepada cirit-birit pada ruminan

Cirit-birit pada ruminan boleh disebabkan oleh pelbagai faktor, termasuk:

• Ejen jangkitan: Bakteria (contohnya, E. coli, Salmonella), virus (contohnya, rotavirus, coronavirus), dan parasit (contohnya, coccidia, cryptosporidia) adalah punca biasa cirit-birit. Ejen berjangkit ini boleh merebak dengan cepat dalam kawanan, terutamanya pada ternakan muda atau yang mempunyai sistem imun yang lemah.

• Faktor pemakanan: Perubahan mendadak dalam pengurusan pemakanan, makanan yang berkualiti rendah, dan pemakanan yang tidak seimbang boleh mengganggu fungsi normal sistem pencernaan, akhirnya boleh menyebabkan cirit-birit. Pemakanan berlebihan atau kurang, serta pengambilan makanan berkulat atau rosak, adalah penyumbang yang ketara.

• Tekanan alam sekitar: Keadaan cuaca yang melampau, kebersihan yang buruk, kepadatan tinggi, dan tempat tinggal yang tidak mencukupi boleh memberi tekanan kepada ternakan ruminan, melemahkan sistem imun mereka dan membuat mereka lebih mudah terkena cirit-birit malah penyakit lain.

• Keracunan: pemberian tumbuhan beracun, bahan kimia, atau air yang tercemar boleh mencederakan dan menyebabkan keradangan pada sistem pencernaan, dan menyebabkan cirit-birit.

2. Penyelesaian dan pilihan rawatan

Rawatan untuk cirit-birit pada ruminan bergantung kepada punca utama. Strategi rawatan boleh disusun seperti berikut:

• Terapi rehidrasi: Memastikan pengambilan cecair yang mencukupi adalah penting untuk mengatasi dehidrasi yang disebabkan oleh cirit-birit. Penyelesaian rehidrasi oral (ORS) yang mengandungi elektrolit dan glukos boleh diberikan kepada ternakan yang terjejas.

• Antibiotik dan antiparasit: Jika cirit-birit disebabkan oleh jangkitan bakteria atau parasit, antibiotik atau ubat antiparasit yang sesuai harus diberikan di bawah pengawasan veterinar. Penting untuk menggunakan ubat ini dengan bijak dan terancang bagi mengelakkan kerintangan ubat.

• Penjagaan sokongan: Menyediakan makanan yang berkualiti tinggi dan mudah dihadam, mengurangkan tekanan alam sekitar, dan mengasingkan ternakan yang terjejas boleh membantu dalam proses pemulihan.

• Probiotik dan prebiotik: Suplemen ini boleh membantu memulihkan keseimbangan normaflora usus semula jadi, meningkatkan kesihatan pencernaan dan membantu dalam proses pemulihan.

3. Strategi pencegahan

Mencegah cirit-birit pada ruminan lebih membantu kepada kos efektif berbanding merawatnya. Langkah-langkah pencegahan utama termasuklah:

• Vaksinasi: Vaksin tersedia untuk patogen tertentu, seperti rotavirus dan coronavirus, yang boleh mencegah wabak cirit-birit pada ruminan muda.

• Pengurusan pemakanan yang baik: Memastikan diet yang konsisten dan seimbang dengan peralihan yang beransur-ansur antara jenis makanan membantu mengekalkan sistem pencernaan yang sihat. Pemberian air bersih dan segar juga penting.

• Kebersihan dan biosekuriti: Menjaga kebersihan, pembasmian kuman secara berkala, pengurusan najis yang betul, dan mengawal vektor seperti lalat dapat mengurangkan penyebaran agen berjangkit.

• Pemantauan berkala: Pemeriksaan kesihatan secara berkala, pensempelan tinja dan pemantauan ternakan, terutamanya semasa tempoh tekanan atau perubahan diet, boleh membantu mengesan tanda awal cirit-birit dan membantu dalam mengatur langkah pencegahan segera.

• Pengurusan Alam Sekitar: Menyediakan tempat perlindungan yang mencukupi, elakkan kepadatan yang tinggi, dan meminimumkan pendedahan kepada keadaan cuaca yang melampau membantu mengurangkan tekanan alam sekitar yang boleh menyumbang kepada cirit-birit.

Kesimpulan

Cirit-birit pada ruminan adalah isu multifaktor yang memerlukan pendekatan menyeluruh dalam pengurusan, rawatan, dan pencegahan. Dengan memahami punca asas dan melaksanakan strategi yang sesuai, penternak dan veterinar boleh mengurangkan kejadian cirit-birit dengan ketara, meningkatkan kesihatan dan produktiviti keseluruhan kawanan ruminan. Pengesanan awal dan langkah pencegahan segera adalah kunci untuk meminimumkan impak cirit-birit terhadap operasi ladang, memastikan kelestarian dan keuntungan dalam penternakan ruminan.

Sumber rujukan:

Diarrhea in Neonatal Ruminants, (Scours) By Walter Grünberg, DVM, PhD, DECAR, DECBHM, Faculty of Veterinary Medicine, Justus-Liebig-Universität Giessen, Giessen, Germany, https://www.msdvetmanual.com/digestive-system/intestinal-diseases-in-ruminants/diarrhea-in-neonatal-ruminants

Diarrhoea in adult cattle, https://www.agric.wa.gov.au/beef-cattle/diarrhoea-adult-cattle

Calf diarrhea: types, causes, solutions, https://ew-nutrition.com/calf-diarrhea-types-causes-solutions/